Những điều newbie cần biết khi mới sử dụng Linux

Chào tất cả các newbie

Sau một thời gian vắng mặt ở chuyên mục Newbie, hôm nay mình đã quay trở lại với bài viết này nhằm cung cấp cho tất cả những bạn đã, đang và sẽ học Linux những kiến thức cơ bản nhất của hệ điều hành này

Mình viết bài này trên tiêu chí là cung cấp thông tin cho các bạn mới học, vì vậy nó không có quá nhiều kiến thức cao siêu, và mang tính làm quen là chính. Kể cả với những bạn mới bắt đầu bước chân vào Linux

I. Sơ lược về sự hình thành của hệ điều hành Linux
Phiên bản Linux đầu tiên do Linus Torvalds viết vào năm 1991, lúc ông còn là một sinh viên của Đại học Helsinki tại Phần Lan. Ông làm việc một cách hăng say trong vòng 3 năm liên tục và cho ra đời phiên bản Linux 1.0 vào năm 1994.
II. Các bản phân phối (Distro)
- Một bản phân phối Linux (thường được gọi tắt là distro) là một hệ điều hành được tạo dựng từ tập hợp nhiều phần mềm dựa trên hạt nhân Linux và thường có một hệ thống quản lý gói tin.

- Các bản Distro đôi khi được thiết kế để phục vụ riêng cho một nhóm người dùng

• Các Distro cho người dùng bình thường (Chức năng tương tự Windows): Ubuntu, Linux Mint, PCLinuxOS,...... (các bạn Newbie nên bắt đầu từ các Distro này)
• Các Distro dành cho hacker, chuyên gia bảo mật: Kali Linux, DEFT, Back Box, Parrot Security OS,....
• Các Distro dành cho các máy chủ (Tương tự Windows Server): CentOS, Fedora Server Editon, Ubuntu Server
• Các Distro dành cho điện thoại: Android; Ubuntu;....

- Ngoài ra lại có hiện tượng Distro này xây dựng dựa trên Distro khác (Ví dụ như Linux Mint được phát triển dựa trên Ubuntu, Kali Linux được phát triển dựa trên Debian). Làm cho số lượng Distro tăng lên hàng loạt

- Một Distro lại còn có thể phân phối dưới dạng các giao diện khác nhau. Ví dụ như  Ubuntu GNOME, Ubuntu MATE, ......)

-  Hiện tại số lượng bản phối Linux là vô cùng nhiều và không thể đếm hết được

III. Một số điểm khác biệt cơ bản giữa Linux và Windows

1. Linux hoàn toàn miễn phí

- Đối với Windows, bạn phải trả 1 cái giá khá cao (Hơn 100$) cho 1 hệ điều hành bản quyền, hoặc là xài Crack. Nhưng với Linux thì không, phần lớn các Distro được phân phối miễn phí

- Vì vậy thay vì cài sẵn Windows, một số nhà sản xuất máy tính (Điển hình là DELL) đã cài sẵn Linux cho những sản phẩm mới của mình, nhằm hạ giá thành

Hình ảnh 1 máy Dell được cài sẵn Ubuntu

2. Linux thích hợp cho máy cũ, máy cấu hình yếu

- Đối với Windows thì việc để những máy tính cũ hoạt động trơn tru là khá khó khăn, còn với Linux thì không thế, bạn hoàn toàn có thể cài Linux trên những máy tính cũ thậm chí là 512MB RAM cũng vẫn chạy ngon. 

- Với giao diện đồ họa đơn giản, Linux dễ dàng chạy tốt trên những chiếc máy cấu hình yếu. Giả sử như bản phối Puppy Linux chẳng hạn

3. Linux có thể chạy mà KHÔNG CẦN CÀI ĐẶT

- Với Windows, cái chuyện Em xài Windows 10 lag quá nên thôi em quay về Windows 7 là chuyện thường tình. Còn đối với Linux, bạn có thể chạy trực tiếp Linux từ 1 chiếc USB mà không cần phải cài đặt lên đĩa cứng, bạn luôn có cơ hội Test trước một hệ điều hành xem nó có phù hợp với máy bạn hay không

Cửa sổ khi bạn Boot Ubuntu từ USB. Bên trái là chạy trực tiếp không cần cài đặt. Bên phải là cài đặt nó

4. Phần lớn ứng dụng từ Linux là cài từ Trung tâm ứng dụng

- Đối với Windows khi cần cài 1 phần mềm nào đó thì các bạn chỉ cần vô Google và tìm nhưng Phần lớn các Distro của Linux đều đi kèm theo một ứng dụng là Software Center hoặc Software Manger. Nó giống như Store Đó là nơi bạn có thể cài các ứng dụng cho chiếc máy chạy Linux của bạn.

- Tất nhiên bạn vẫn có thể file cài từ bên ngoài, nhưng với sự đa dạng của các Distro, việc tìm kiếm một file cài đặt chuẩn cho Distro của bạn không phải là chuyện dễ, nhất là khi bạn dùng những Distro không phổ biến

Ubuntu Software Center

5. Ubuntu thường được cái sẵn đủ phần mềm cần thiết

- Một Distro của Linux thường đi kèm sẵn với các trình soạn thảo văn bản, nghe nhạc, xem video, duyệt web,vvv

- Nói chung là cài xong Linux là các bạn hầu như có full phần mềm dành cho người dùng thông thường, khỏi cần tìm phần mềm khác

6. Bạn không phải lo về vấn đề phần mềm khi chuyển từ Linux sang Windows

- Phần lớn các nhà sản xuất phần mềm lớn đa nền tảng thì đều có phiên bản dành cho Linux như Firefox, Teamviewer, .... Bạn không phải lo với vấn đề làm quen với phần mềm mới

7. Linux không bị chậm đi theo thời gian

Không giống như Windows, Linux không bị giảm tốc độ xử lý bởi spyware, virus hay trojans ..., điều này giúp tăng hiệu năng của máy tính một cách đáng kể. Linux cũng không có registry giống như Windows, registry là một trong những nguyên nhân gây ra lỗi khiến computer chạy chậm dần theo thời gian. Cuối cùng, ổ cứng của Windows (đặc biệt là Windown XP và các bản cũ hơn) luôn thường xuyên cần phải được thực hiện việc chống phân mảnh để duy trì tốc độ vì ổ cứng được format ở định dạng NTFS. Ngược lại, Linux thông thường được format bằng ext4 khác biệt với NTFS, việc chống phân mảnh ổ cứng trở nên không cần thiết.

8. Sự tự do

Linux mang đến bạn nhiều sự lựa chọn với đủ các kích cỡ, tuỳ biến. Từ đó bạn có thể chọn ra phiên bản phù hợp nhất với những gì mình cần. Một lợi ích của sự đa dạng này đó là bạn có thể tìm hiểu được tất cả những công nghệ mới được áp dụng trong thế giới Linux, nơi bao gồm hoàn toàn là các phần mềm mở.

9. Cập nhật liên tục

Với các bản phân phối Linux như Ubuntu, OpenSUSE, PCLinuxOS, Fedora và nhiều phiên bản khác, hầu hết các phần mềm đều có thể được tải vềd, cài đặt và cập nhật dễ dàng từ hệ thống quản lí cài đặt gói được cung cấp bởi bản phân phối đó. User có thể thực hiện quá trình update một cách mượt mà và dễ dàng!

10. Tính bảo mật cao

Hầu hết các phần mềm độc hại đều được thiết kế để tấn công Windows (thường là thông qua Active X - không có trên Linux), do đó Linux ít bị ảnh hưởng bởi các loại Virus hơn là Windows. Điều tương tự cũng xảy ra đối với các phần mềm gián điệp (spyware), trojans và worms. Số lượng của các phần mềm độc hại trên Linux là rất hạn chế và chúng cũng không dễ dàng phát tán. Mặc dù Linux rất an toàn nhưng người dùng cũng nên nhận thức được rằng cần phải cẩn thận khi lướt web. Độ bảo mật của Linux tăng lên cực cao do người dùng chỉ cài đặt các phần mềm từ Thư viện phần mềm chính thức của bản phân phối tương ứng. Một tính năng bảo mật rất hay của Linux đó là các files khi thực thi cần phải được chạy bởi một người dùng có quyền admin, và thường yêu cầu nhập password mỗi lần thực thi. Do đó, cho dù một virus có xâm nhập được vào hệ thống, chúng cũng không thể nào hoạt động trừ khi một người dùng có quyền admin chủ động cho phép chúng hoạt động. Một khía cạnh quan trọng khác của chế độ bảo mật của Linux đó là việc Linux là phần mềm mã nguồn mở. Bở các đoạn mã lập trình đều có thể được xem bởi tất cả mọi người, luôn có rất nhiều cặp mắt soi vào các đoạn mã đó thường xuyên khiến việc ẩn giấu các đoạn mã độc trong code rất hiếm xảy ra. Hơn nữa, các bản vá security thường được cập nhật nhanh hơn nhiều so với các hệ điều hành khác vì rất nhiều lập trình viên đóng góp vào đó.

Cuối cùng, chúc các bạn Newbie trải nghiệm Linux vui vẻ. Mình sẽ tiếp tục viết thêm nhiều bài dành cho Newbie khi có thời giờ rảnh rỗi